Η αγροτική Ελλάδα βρίσκεται ξανά σε αναβρασμό. Οι πρόσφατες κινητοποιήσεις με τρακτέρ σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη δεν είναι μια στιγμιαία διαμαρτυρία, αλλά το αποκορύφωμα μιας μακρόχρονης πίεσης που συσσωρεύεται στον πρωτογενή τομέα. Πίσω από το θόρυβο των μηχανών, υπάρχει ένα βαθύτερο ερώτημα: πόσο ανθεκτικός είναι ο αγρότης μέσα σε ένα νεοφιλελεύθερο οικονομικό περιβάλλον, όπου το κράτος αποσύρεται και η αγορά αποφασίζει τα πάντα;

Οι αρχές του νεοφιλελευθερισμού στην αγροτική πολιτική

Η νεοφιλελεύθερη θεώρηση αντιμετωπίζει τη γεωργία όχι ως κοινωνικό δικαίωμα ή εθνική προτεραιότητα, αλλά ως επιχειρηματική δραστηριότητα που πρέπει να λειτουργεί με όρους αγοράς.

Βασικές αρχές του νεοφιλελευθερισμού:

• Ελεύθερη αγορά – οι τιμές και η παραγωγή καθορίζονται από την προσφορά και τη ζήτηση, χωρίς κρατικό έλεγχο.

• Περιορισμός επιδοτήσεων και κρατικής στήριξης, ώστε να ενισχυθεί ο «ανταγωνισμός».

• Ιδιωτικοποίηση υπηρεσιών και μείωση της δημόσιας παρουσίας στον αγροτικό τομέα.

• Παγκοσμιοποίηση και εξαγωγικός προσανατολισμός — κάθε χώρα να παράγει ό,τι «συμφέρει» στις διεθνείς αγορές.

Η θεωρία υπόσχεται αποτελεσματικότητα. Όμως, για τους μικρούς και μεσαίους παραγωγούς της ελληνικής υπαίθρου, συχνά σημαίνει ανασφάλεια, χρέη και εξάρτηση από μεσάζοντες ή πολυεθνικές.

Οι αγροτικές κινητοποιήσεις του 2025

Τον Νοέμβριο του 2025, οι αγρότες και κτηνοτρόφοι κατέβηκαν ξανά στους δρόμους. Από τον θεσσαλικό κάμπο μέχρι τη Μακεδονία, οι διαμαρτυρίες για καθυστερήσεις στις πληρωμές, το αυξημένο κόστος παραγωγής και τις ανεπαρκείς αποζημιώσεις έγιναν μαζικές. Οι συγκεντρώσεις έξω από το Υπουργείο Μακεδονίας-Θράκης και οι πορείες στην Αθήνα δείχνουν ότι ο κόσμος της υπαίθρου νιώθει εγκαταλελειμμένος.

Η αγορά μπορεί να υπόσχεται «αυτορρύθμιση», όμως οι αγρότες βλέπουν μόνο αυτοδιάλυση: υψηλό ρεύμα, ακριβά καύσιμα, καθυστερήσεις πληρωμών και διοικητική αδιαφάνεια.

Το πολιτικό παράδοξο: 48% Νέα Δημοκρατία στους αγρότες

Στις εκλογές του 2023, η Νέα Δημοκρατία συγκέντρωσε 48% στους αγρότες — το υψηλότερο ποσοστό που έχει λάβει ποτέ συντηρητικό κόμμα σε αυτόν τον χώρο. Η ψήφος αυτή ήταν έκφραση εμπιστοσύνης σε μια αφήγηση σταθερότητας, ανάπτυξης και «εκσυγχρονισμού» της αγροτικής οικονομίας.

Δύο χρόνια μετά, όμως, η πραγματικότητα στους κάμπους δείχνει κάτι διαφορετικό: οι πολιτικές λιτότητας και απελευθέρωσης της αγοράς έχουν εντείνει τα προβλήματα, οι ενισχύσεις μειώνονται ή καθυστερούν, και οι μικρές εκμεταλλεύσεις δυσκολεύονται να επιβιώσουν.

Το ίδιο εκλογικό σώμα που στήριξε τη νεοφιλελεύθερη πορεία είναι σήμερα αυτό που διαδηλώνει στους δρόμους. Το φαινόμενο αυτό αποκαλύπτει την απόσταση ανάμεσα στις προεκλογικές υποσχέσεις και την πραγματικότητα των χωραφιών.

Η ευθύνη της πολιτικής, αλλά και των πολιτών

Η κυβέρνηση φέρει την κύρια ευθύνη για τη σημερινή κατάσταση. Όμως, μια ώριμη δημοκρατία απαιτεί ενημερωμένους πολίτες — και αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τον αγροτικό κόσμο.

Οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι, που αποτελούν πυλώνα της εθνικής οικονομίας, οφείλουν την επόμενη φορά να είναι πιο ενημερωμένοι και πιο προσεκτικοί όταν προσέρχονται στις κάλπες. Η ψήφος δεν είναι μόνο επιδοκιμασία ή τιμωρία· είναι εργαλείο διαμόρφωσης πολιτικής κατεύθυνσης. Η τυφλή εμπιστοσύνη σε γενικόλογες υποσχέσεις περί «ανάπτυξης» ή «εκσυγχρονισμού» χωρίς ουσία, οδηγεί τελικά σε πολιτικές που εξυπηρετούν τα συμφέροντα λίγων εις βάρος των πολλών.

Η πολιτική συνείδηση πρέπει να βασίζεται στην πληροφόρηση και εμπειρία — και σήμερα, η εμπειρία των αγροτών είναι σαφής: οι αγορές δεν αυτορρυθμίζονται προς όφελος των αδυνάτων.

Συμπέρασμα

Η νεοφιλελεύθερη προσέγγιση στην αγροτική παραγωγή υπόσχεται ευημερία, αλλά στην πράξη γεννά ανισότητες, ανασφάλεια και κοινωνική ένταση. Οι αγρότες που πίστεψαν ότι η «ελεύθερη αγορά» θα φέρει λύσεις, βλέπουν τώρα ότι χωρίς κρατική στρατηγική και προστασία, ο πρωτογενής τομέας αποδομείται.

Η επόμενη μέρα απαιτεί νέα νοοτροπία: 

• πολιτική που να βλέπει τη γεωργία ως κοινωνικό και εθνικό ζήτημα, όχι μόνο ως επιχείρηση, και 

• αγρότες και κτηνοτρόφους ενημερωμένους, ενεργούς και κριτικούς, που δεν θα αφήνουν άλλους να αποφασίζουν για λογαριασμό τους. 

Αν η κάλπη δεν γίνει εργαλείο αλλαγής, τότε ο δρόμος με τα τρακτέρ θα συνεχίσει να είναι η μόνη φωνή της ελληνικής υπαίθρου.